Fjölbreytni þrífst best í frjálsu samfélagi

Ég skrifaði fyrir stuttu pistil um að rasismi og sú trú á einstaklinginn sem einkennir hægrimenn geti aldrei farið saman.  Annað hvort verður undan að láta.  Annaðhvort virðum við einstaklinginn og frelsi hans eða ekki.  Þar verður ekki bæði haldið og sleppt.  Allt hið sama á við um viðhorfið til samkynhneigðar.  Það samræmist einfaldlega ekki grundvallar afstöðu okkar hægrimanna sem trúum einlæglega á frelsi einstaklingsins að fordæma val þeirra, hneigðir eða vilja.  Þannig á Sjálfstæðisflokkurinn, flokkur frelsis og trúarinnar á einstaklinginn, að fara fremstur í flokki þeirra sem berjast fyrir réttindum homma og lesbía. 

Grettistaki hefur verið lyft

Í dag hefjast „Hinsegin dagar“ og er þar um að ræða tuttugasta skipti sem fjölbreytninni er fagnað með þessum hætti hér á landi.  Ekki er víst að ungt fólk geri sér grein fyrir því hversu miklu grettistaki hefur verið lyft í réttindamálum homma og lesbía á þessum tíma, hvað þá frá því að hin svo kallaða Stonewall uppreisn varð í New York -fæðingaárið mitt- 1969.  Sú uppreisn skóp þá öldu sem réttindi samkynhneigðra ferðast enn á. 

Litbrigði regnbogans

Ég hef um langa hríð haft mikinn og einlægan áhuga á réttindamálum samkynhneigðra.  Bæði ræður þar að fólk mér nákomið hefur komið úr skápnum og blessunarlega valið að lifa lífi sínu eins og þau eru frekar en hvernig aðrir vildu að þau væru.  Þar við bættist að þegar ég stundaði mastersnám í sálfræði við Kaupmannahafnarháskóla deildum við hjónin íbúð með hommum sem fljótt urðu okkar bestu vinir og í gegnum þá kynntumst við „litbrigðum regnbogans“ sem einnig varð til þess að ég fékk enn aukinn áhuga á því hversu erfitt sálfræðin hefur átt með útskýringar á þessum fjölbreytileika í mennlegu eðli.

Sálfræðin hefur átt í vandræðum rétt eins og trúin

Flestum er kunnug sú vandræðasaga sem verið hefur viðloðandi trúarkenningar hvað samkynhneigð varðar.  Þær kreddur hafa leitt hörmungar yfir fjölda sem er stærri en hægt er að horfast í aug við. Nú er það þó svo að trúvísindin eru ekki eina vísindagreinin, sem komið hefur ranglega og af vanþekkingu fram við þennan minnihlutahóp, sem við í daglegu tali köllum homma og lesbíur. Ein af þeim vísindagreinum, sem svipað er statt fyrir, er sú grein er undirritaður varði hátt í áratug í að læra, sálfræðin.

Ekki vegna mannvonsku heldur vanþekkingar

Rétt er að ítreka, að eins og innan trúvísindinna þá hefur afstaða sálfræðinnar í gegnum tíðina grundvallast af þeim gögnum og þeim hugmyndafræðilega grunni sem greinin hvílir á, en ekki af mannvonsku eða geðþóttaákvörðunum. Á seinustu tugum ára hafa samkynhneigðir blessunarlega hlotið verulega uppreisn æru innan sálfræðinnar rétt eins og innan lögfræðinnar, trúfræðinnar og fleiri greina.

Allt fram að áttunda áratugnum flokkaði greiningarkerfi það er sálfræðin styðst við (Diagnostic and statistical manual of mental illnesses, skammstafað DSM) samkynhneigð með meiriháttar klínískum truflunum (röskunum), svo sem geðklofa. Þetta þýddi að kapp var lagt á að bera sem fyrst kennsl á röskunina og breyta henni með öllum tiltækum ráðum, þótt oftast hefðist ekki árangur sem erfiði.

Við endurskoðun DSM 1980 var hins vegar horfið frá þessu viðhorfi og ekki lengur litið á samkynhneigð sem sjúklegt ástand á neinn hátt. Þess í stað var farið að líta á samkynhneigð meira sem lífsstíl sem réðist af hneigðum, jafngildan lífsstíl gagnkynhneigðra.  

Vandinn er ekki samkynhneigðin heldur viðhorfið

Í raun og veru þá benda allflestar rannsóknir til þess að helsta vandamál þessa hóps sé ekki vegna þeirra eigin hneigða heldur viðhorf samfélagsins. Sú angist og kvöl sem því fylgir að vera álitinn sjúkur og afbrigðilegur af því þjóðfélagi sem einstaklingur lifir í. Veruleikinn er sá að samkynhneigðir eru nákvæmlega eins og annað fólk ef frá er skilin sú staðreynd að þeir hneigjast til elskhuga af sama kyni.

Hversu margir væru grænir og hvar í samfélaginu eru þau.

Andstætt þeirri vinsælu staðalmynd sem fólk hefur í huga af samkynhneigðum þá þekkist þetta fólk yfirleitt ekki úr og er á engan hátt öðruvísi í hátterni en heildin. Ef almættinu myndi nú detta í hug að láta alla þá sem hafa haft reynslu af samkynhneigðu kynlífi vakna græna á lit einn daginn, kæmi það sennilega mörgum okkar á óvart hversu stór hluti af heildinni þetta er.

Milljónir samkynhneigðra foreldra

Þá kemur það sennilega mörgum á óvart hversu algengt það er að samkynhneigðir (bæði hommar og lesbíur) eigi og ali upp börn, en áætlað er að í Bandaríkjunum búi nú um a.m.k. 5 milljónir lesbískra mæðra ásamt 6 -14 milljón börnum sínum og ekki er ástæða til að ætla annað en að hlutföllin séu mjög svipuð í Evrópu.

Enn fleiri börn

Megnið af þessum barnaskara er getið í gagnkynhneigðu hjónabandi áður en foreldri hóf að lifa opinberlega samkynhneigðu lífi (kom úr skápnum), en það færist nú stöðugt í vöxt að samkynhneigðir ættleiði og að lesbíur eigi barn eftir tæknifrjóvgun. Rétt er að taka fram að allar viðurkenndar athuganir á þessum börnum sýna að ekkert er athugavert við þroska þessara barna og í sumum athugunum koma þau meira að segja betur út en börn sem alast upp hjá gagnkynhneigðum.

Hvaðan kemur andúðin?

Ástæðurnar fyrir hinni rótgrónu andúð á samkynhneigðum er lengra mál en svo að hægt sé að gera henni skil í stuttum pistli sem þessum. Sú staðreynd, að rannsóknir sýna að yfirgnæfandi meirihluti þeirra sem bera slíka andúð með sér hefur aldrei haft persónuleg kynni af samkynhneigðum, segir meira en mörg orð.

Ekkert að því að hafa haft á röngu að standa

Ég hvet því alla, sem á einn eða annan hátt hafa andúð á samkynhneigðum, til að skoða hug sinn og finna ástæður þessa ótta. Tökum hugsunum okkar með varúð sérstaklega þeim sem hafa með tilfinningar annarra að gera, og munum að það er sama hvort það er kirkjan, sálfræðin, almúginn eða stjórnmálaflokkar, það er ekkert athugavert við það að hafa haft rangt fyrir sér svo framarlega sem við erum tilbúin að endurskoða afstöðu okkar og breyta henni til betri vegar.