Norðmenn í heimsókn - Eldgosið í Eyjum

Eldgos í byggð

Í dag tók ég á móti hópi Norðmanna sem hingað voru komnir til að kynna sér almannavarnir og hvernig við stóðum að málum í og eftir gosið 1973.  Heimsóknin var öll hin skemmtilegasta og náttúra Vestmannaeyja ein og sér hefði, að þeirra mati, réttlætt þeim ferðina hingað.  Að afloknum hefðbundnum ferðamanna hring um Eyjuna héldum við málþing um gosið og almannavarnir.  Páll Zóphaníasson fyrrverandi bæjarstjóri og bæjartæknifræðingur og Karl Gauti Hjaltason sýslumaður og formaður almannavarnarnefndar fóru á kostum við sínar útskýringar.  Sjálfur reyndi ég, varaformaðurinn, af veikum mætti að halda í við þá félaga í minni framsögn. 

Þess meira sem ég svo skoða þessi mál tengd gosinu þess magnaðra þykir mér það.  Bara að hugsa til magnsins sem upp úr jörðinni kom er nægilegt til að skjóta manni skelk í bringu.  250 milljón kúbikmetrar af hrauni og ösku komu upp.  Eldfellið náði 225 metra hæð.  360 hús fóru undir hraun, brunnu eða hrundu og um 400 í viðbót skemmdust alvarlega.  Um 1,5 milljón tonn af ösku féllu á bæinn og bara af þaki sjúkrahússins þurfti að hreinsa rúmlega þúsund tonn af ösku.

Það þurfti kjark til að standast það álag sem á samfélagið var þá lagt.  Ég þori að fullyrða að sú flóðbylgja af kjark og þori sem þáverandi íbúar komu af stað fleytti samfélaginu yfir þennan 250 milljón kúbikmetra hjall.  Ég þori líka að fullyrða við, núverandi íbúar, erum enn í dag að njóta góðs af þessari flóðbylgju.  Hvergi er samstaðan meiri.  Hvergi er viljinn til að vinna samfélaginu gagn meiri.  Hvergi er þjóðernisstoltið meira.

Ef til vill hefur þessi einstaki og stórfenglegi atburður – eldgos í byggð - haft meiri áhrif á sjálfsmynd samfélagsins en við höfum áður haldið.